Bomenbeleid

Een boom is een boom

In Haarlem geldt: 'een boom is een boom': In de kapvergunning legt de gemeente voor elke gekapte boom een herplantplicht op voor één nieuw exemplaar, met als plantmaat een stamomtrek van minimaal 18-20 cm (Haarlemse Bomenverordening, Artikel 8.1). Maar dat is een hele slechte wissel! De stad krijgt slechts een bezemsteel terug van net 6 cm dik, met een minikroontje, voor het verlies van een volwassen boom met al snel een stamomtrek van 100 cm, en een enorme bladmassa. Grote bestaande bomen hebben ecologische waarde, als woonplaats van vogels en insecten, klimatologische waarde, met de afvang van CO2 en verkoeling van de stad, en belangrijke gezondheidswaarden van fijn wonen en werken. Wij noemen dit de ecosysteemdiensten van bomen.

Ecosysteemdiensten van bladgroen 

• Sociale samenhang door ontmoeten: Lichamelijke en geestelijke gezondheid
• Recreatie door bewoners en bezoekers: Onderwijs en bewust maken
• Habitat voor biodiversiteit: Voedsel telen en bestuiven
• Geluidsoverlastreductie: Microklimaatregulatie, hittestressreductie
• Luchtfiltering CO2, stikstof, fijnstof: Wateropvang, infiltratie en waterkwaliteit
• Verkeersgeleiding: Beeldkwaliteit met hoge esthetische waardering
• Materialen hout, rietproductie: Koolstofvastlegging
• Vastgoedprijzen verhogen: Bedrijven en investering activiteit

De 3-30-300 regel in 2032

Stedelijke gebieden krijgen steeds meer te maken met hittestress en wateroverlast als gevolg van klimaatverandering. Er zijn lokale beleidsbeslissingen mogelijk tot wijziging van de plannen, vaak met gebruikmaking van de nieuwste datatools en ideeën. Eén van deze hulpmiddelen is de 3-30-300-vuistregel. Haarlem gebruikt dit hulpmiddel, maar heeft de 30 norm wel aangepast. De gemeente Haarlem past de 3-norm en de 300-norm wel toe, maar geeft een andere draai aan de 30 procent kroonbedekking. De gemeente heeft de norm 30 procent kroonbedekking gewijzigd in 30 procent openbaar groenoppervlak. Dit omdat we de norm vertaalt naar kroonbedekking voorlopig niet kunnen halen. De interactieve kaart van Haarlem toont het aantal woningen dat bomen kan zien (met een zichtlijn van maximaal 40 meter) per woning (selectie: Groenbeleid: 3-30-300 regel: 3 regel zicht op bomen). Ook toont de kaart het percentage openbaar groenoppervlak ten opzichte van het totale oppervlak per buurt (selectie: Groenbeleid: 3-30-300 regel: 30% %groenoppervlak). 

De gemeente Delft, die ook ver verwijderd is van de 30% norm, ziet dit anders. Zij ziet juist de meerwaarde van de 30 procent kroonbedekking voor de gemeente Delft: 'Dit is in het kader van klimaatverandering en hittestress een belangrijk element', vindt ze. 'Wij hebben te maken met een herplantplicht wanneer een boom vervangen moet worden. Maar bij herplanting wordt niet gekeken naar het percentage schaduw van bladkroonoppervlak. Door het 30%-principe kijk je breder dan alleen naar het vervangen van een boom. Een boom van 30 jaar oud met een groot kroonoppervlak is nu eenmaal niet te vergelijken met nieuw boompje of een grasveld. Dan kan het zijn dat er de eerste 10 jaar weinig schaduw is'. 

Voorstel HBW

Op de Haarlemse groen, ecologie en bomenkaart en de beheerkaart openbare ruimte wordt aangegeven welke bomen 50 jaar en ouder zijn. Als je op het boomnummer klikt zie je de opgeslagen gegevens van de boom. Deze gegevens worden om de 3 jaar geactualiseerd. Wij zijn ervan overtuigd dat het aantal grote oude bomen de laatste 10 jaar alleen maar minder is geworden door een tekort aan water en voedsel of verdichting van de grond.

Maak per wijk een plan om ervoor zorgen dat de groeiplaatsen voor bomen verbetert. Op diverse plekken zijn de boomspiegels al vergroot om de wortels van regenwater te voorzien en gevulde met voedselrijke grond. Het opheffen van de verdichting kan door ploffen en dan gelijktijdig voedsel inbrengen. Dit hebben we nog weinig gezien. Na enkele jaren zal blijken dat er minder bomen gekapt hoeven te worden. Het voorkomt ook dat er onderzoeken gedaan moeten worden naar de vitaliteit van de bomen, om te motiveren dat de bomen van een slechte kwaliteit zijn en gekapt moeten worden. Bijv. bij bouwprojecten of herinrichting van de wegen in de openbare ruimte. Het begint met meten, meten is weten.

De gemeente heeft als stokpaard:

• Bestaande bomen worden zoveel mogelijk behouden of verplant
• De insteek is om de bomen zoveel mogelijk te gebruiken binnen het plangebied of indien nodig binnen een straal van één kilometer buiten de grenzen van het plangebied.
• Doelstelling is het vergroten van de biodiversiteit, het creëren van habitat voor gebiedseigen flora en fauna en het vergroten van de belevings- en klimaatadaptieve waarde.

Dit soort niet gekwantificeerde termen komen regelmatig voor in het PvEL (Programma van eisen voor de leefomgeving) bij projecten. Wij vinden dat als dit in PvEL staat, dit bij het opstellen van het voorlopige ontwerp (DO) dan ook verder uitgewerkt moet worden. Het is te gemakkelijk om vervolgens te zeggen dat bomen gekapt moeten worden, omdat ze conflicteren met het ontwerp. Indien bomen gecompenseerd moeten worden, moet dit ook verder uitgewerkt worden in het originele ontwerp met de afmeting van de groeiplaats, de boomsoort en de dikte van de aan te planten boom.

Laatst gewijzigd: 28-11-2025