Kandelaberen

Nog niet zo lang geleden...

Waren we trots op onze winterlandschappen. Schilderijen van winterlandschappen met ragfijne takjes van eiken zijn erg in trek. Blijkbaar kunnen toch veel mensen de natuurlijke schoonheid van het winterprofiel van een boom erg waarderen. 

IJzig koud is het in dit winterlandschap van Barend Cornelis Koekkoek. Overal ligt sneeuw, op de daken van de huizen, op de bomen, op de takken, zelfs op de kleinste greepjes. De loodgrijze lucht voorspelt nog meer sneeuw. De winterzon werpt lange schaduwen over de witte vlakte, waar het landschap prachtig tegen afsteekt. De mensen zijn dik gekleed en hebben hout gesprokkeld voor de haard. (1838)

Hoe anders gaat het 150 jaar later.

Kandelaberen is een normaal woord geworden en een techniek die regelmatig wordt gebruikt. Het is een praktische techniek, een grote boom wordt een stuk kleiner. Binnen de professionele wereld is men er echter niet enthousiast over. Er zijn grote nadelen.

Nadelen van Kandelaberen.

• Esthetische waarde. De kroon van de boom krijgt een volkomen andere vorm. In de zomer valt het blad vaak wel mee. Het winterprofiel is echter vaak onherkenbaar veranderd. De vele fijne takken zijn verdwenen. Er blijven stampen over waar nieuwe takken massaal uitgroeien.
• Onderhoud. Een keer gekandelaberde boom moet regelmatig worden bijgehouden. Het is zeker geen eenmalige ingreep.
• Levensduur boom. Veel bomen kunnen er slecht tegen. De plataan heeft er duidelijk geen moeite mee, maar een kastanje gaat er vaak aan dood.

Heeft kandelaberen nut?

Kandelaberen kan in sommige gevallen noodzakelijk zijn. Als kandelaberen met beleid, deskundig en met mate gebeurt kan het een bepaalde boom een langer leven geven. Dan worden hoogstens een paar grote delen van de boom verwijderd. Een veel te grote boom midden in een stad, bijv. een plataan, is misschien een reden om een kapvergunning aan te vragen. Het is dan altijd nog beter om deze boom op een deskundige wijze te kandelaberen om hem te behouden. Aan de andere kant zijn het juist die eeuwenoude grote bomen midden in een stad die iedereen zich het beste herinnert. Als alle grote bomen gekandelaberd worden blijft er een totaal ander stadsbeeld over.

Vergunning

Voor een grote kandelaber ingreep, bij meer dan 30% snoeien, is een vergunning nodig. Het is natuurlijk wel erg moeilijk om te constateren of er meer of minder dan 30% is gesnoeid. Er wordt na een forse ingreep ook lang niet altijd door de gemeente een controle uitgevoerd.

Maas in de wet

Door de matige controle kan een te fors uitgevoerde kandelaber snoei een grote boom in enkele jaren doden. Zeker als er boomsoorten worden gekandelaberd die er niet tegen kunnen. Er lijkt zich een tendens af te tekenen waarbij kandelaberen wordt aangegrepen om van een boom af te komen waarvoor bekend is dat er geen kapvergunning verleent zou moeten worden. Een aantal foto's op deze pagina zijn gemaakt in Heemstede waar soms grote bomen worden gekandelaberd.

Waarom gebeurt het vaker dan enkele jaren geleden?

Veel bedrijven en concurrentie: Er zijn veel boomverzorgingsbedrijven. Die moet ook draaien.

De hoogwerker: Was het 20 jaar geleden nog een uitzondering als er een hoogwerker werd benut, anno 2009 wordt ze overal ingezet. Van ramenlappen tot bomen snoeien. Met een hoogwerker tot boven een boom komen is natuurlijk veel eenvoudiger dan in een boom klimmen.

Kettingzaag: Het kandelaberen van een boom met de handzaag is bijna ondoenlijk. Elke boomverzorger met een motorzaag kan in enkele uren veel schade aanrichten. Zelfs de soorten die er wel tegen kunnen, kunnen er toch ook gemakkelijk aan doodgaan. Hele rijen populieren worden vaak tot 10 meter boven de grond 'gesnoeid'. Er is vaak maar een enkeling die zo'n greep overleeft.

Maatschappelijke ontwikkeling

Wellicht is er gemiddeld minder interesse voor de natuur. Kinderen komen soms nog amper in de natuur. Groene zones in de wijk zijn er nog amper. Er wordt veel gebouwd, ook op de laatste groene plekjes. Respect voor de natuur begint al jong, maar als je nergens een flink groen speelterrein hebt krijg je dat respect misschien in mindere mate. Daarnaast is er al 20 jaar een zon aanbidding aan de gang. Waar in Zuidelijke landen iedereen de schaduw opzoekt, kan er in Nederland maar niet genoeg licht de huiskamer binnenstromen. De lommerrijke schaduwrijke tuinen van vroeger lijken steeds vaker te verdwijnen.

Wat vindt de Bomenstichting van het kandelaberen van bomen?

Kandelaberen is het afzagen van alle takken tot er alleen nog een stam en takstompen overblijven. Dit wordt wel gedaan als een boom veel licht wegneemt of als er te weinig ruimte is voor de wortels om een normale kroon van water te voorzien. Het is volgens de meeste kapverordeningen verboden, staat lelijk en onnatuurlijk en niet alle bomen kunnen ertegen, zeker niet op oudere leeftijd. Beuk en eik gaan eraan dood. Bomen die er wel tegen kunnen, zoals de iep, en op de takstompen massaal uitlopen, moeten voortaan iedere paar jaar opnieuw afgezet (gesnoeid) worden. 

Wat vindt Tarzan boomverzorging hiervan.

Waarom het “Bomen Toppen” moet stoppen! Het toppen is is misschien wel de meest schadelijke snoeimethode die wij kennen. Toch, ondanks dat al meer dan 25 jaar de (vak) literatuur en tijdens congressen de voor bomen schadelijke effecten van het “Toppen”wordt uitgelegd, blijft het een veel gebruikte snoei maatregel. Deze brochure legt uit waarom het “Toppen” geen acceptabele snoeitechniek is.

Laatst gewijzigd: 11-11-2025